Erken Embriyonik Ölümler

Kısrağınızı aygıra çektikten sonra 14. günde yapılan gebelik muayenesinde kısrağınızın GEBE olduğu müjdesini Veteriner Hekiminizden alırsınız. Sonra yine Veteriner Hekiminiz ikinci gebelik kontrolünde veya üçüncü gebelik kontrolünde kısrağınızın boş olduğunu ve tekrar tohumlanması gerektiğini söyler. Tabi ki bu durum siz yetiştiricilerimizi ve biz emek sarfeden hekimleri üzer. İşte bu olaya erken embriyonik ölüm denir. Hatta bazı yetiştiricilerimiz diğer gebelik kontrollerini yaptırmazlar ise daha büyük hayal kırıklığına uğrarlar. Çünkü durumun dışardan gözlenmesi imkansızdır ve at sahibi de bu durumdan habersiz kısrak doğuracak diye bekler durur. Kısrakta bir sonraki aşım sezonuna kadar boş kalır. Yani tam bir hayal kırıklığı. Bu durumla karşılaşan yetiştiricilerimizin bana sordukları sorular şunlar olmaktadır. Neden oluyor ve ne yapmalıyız? 

Neden ve ne yapmalıyızdan önce ERKEN EMBRİYONİK ÖLÜMLER ne zaman şekillenir onu anlatmalıyım. Kısrağınızın, gebeliğinin ilk 20-28. günlerinde erken embriyonik ölümler çok şekillenmektedir. Embriyonik ölümler gebeliğin 90-100. günlerine kadar görülebilir. Ancak bu çok yoğun karşılaşılabilen bir durum değildir. 100. günden sonrada zaten bir problem olursa kısrak yavrusunu atar yani abort yapar. Bu zaman süreçlerinde kısrağınızı Veteriner Hekim kontrolünde tutmak erken embriyonik ölümlerin erken teşhisinde önemlidir. Ne kadar erken teşhis edilebilirse kısrağınızın tekrar gebe kalma olasılığı artar. 

Erken embriyonik ölümlerin sebeplerini söylemek gerekirse bunlar

* HORMONAL BOZUKLUKLAR

* BESLENME BOZUKLUKLARI, KÖTÜ BESLENME

* YAŞ

* STRES

* MEVSİMSEL DÜZENSİZLİKLER

* KISRAK VE EMBRİYODAKİ HATALAR

Bu saydığımız nedenlerin sonu yine hormonel bozukluklara dayanır. Çünkü gebeliğin devamını sağlayan PROGESTERON hormondur. 

Yine yarış sahalarından haralara ilk kez gelen damızlık olacak kısraklarınız hemen tohumlanamadığı , tohumlanıp gebe kalmadığı veya gebe kalanların ise embriyonik ölüm yaptığını öğrenirsiniz. Çünkü bu durumların sebebi yarış sahasında kontrolsüz kullanılan ilaçlardır. Bunların başında da KORTİZON kullanımı gelmektedir. 

Kısrağınızın tay kızgınlığında tohumlanması da erken embriyonik ölümlere sebebiyet verebilir. Bunun nedeni de kısrak dölyatağının doğumdan sonra 30 gün civarında normal haline dönebilmesidir. Dölyatağı normal durumuna dönemediği için,doğumdan sonraki 9-10. günlerdeki tohumlamalarda kısrağınızda erken embriyonik ölümler oluşabilir. Yurt dışında çalışan meslektaşlarımın bu konuda çok titiz olduklarını ve kısraklarda tay kızgınlığını geçirdiklerini sonraki kızgınlığında tohumlanan kısraklarda erken embriyonik ölümlerin gözle görülür derecede azaldığını bildirmektedirler. Yanlış hatırlamıyorsam haralarda çalışan bazı arkadaşlarımında bu tekniği başarı ile uyguladıklarını biliyorum. Tabi bu durumu bizler tavsiye ederiz. Fakat son söz at sahibinindir. 

Yaşlılık ise erken embriyonik ölümlerin diğer bir sebebidir. Tabi bunda bakım ve kısrağın kondüsyonuda önemli bir faktördür. Bunun için gebe kalan kısrağınızı gerektiği gibi ihtiyaçlarına göre beslemelisiniz. Çünkü gebelikte protein ve enerji yönünden zengin yemlerle rasyonlar oluşturulmalıdır. Bu gebeliğin devamı ve tay için çok ama çok önemlidir. Ayrıntıları Veteriner Hekiminizden öğrenebilirsiniz. 

Stres faktörü ise bizim hayatımızda olduğu gibi kısraklarınızın da hayatında önemlidir. Başlıca stres faktörleri aşırı hava sıcaklıkları bu durumlarda kısraklarınızı padoğa çıkarmamalısınız. Bir diğeri sudur ve çok önemlidir. Susuz kalan bir kısrak stres altında kalabilir. Atlarınızın önünde devamlı temiz su bulunmalıdır. 

Neler yapabilirize gelince, erken embriyonik ölümlerin önceden belirlenmesi imkansızdır. Bunda önemli olan yukarıda bahsettiğim ve pratiğe aktarılabilecek sebeplerin önüne geçebiliriz. Başta tay kızgınlığını geçirip sonraki kızgınlığa tohumlayabiliriz. Gebe kalan kısrağınızın beslenme ihtiyaçlarını karşılayıp,stres oluşturabilecek faktörleri azamiye indirebiliriz. En önemlisi de erken embriyonik ölüm yapmış kısraklarda dışardan gebelik hormonu takviyesi yapabiliriz.