Sera Gazlarının Kaynağı

Daha önce bahsetmiştim; Sera gazları ısıyı yakalar ve dünyamızı ısıtır. Geçmiş 150 yıl içerisinde sera gazlarındaki artışın hemen hemen hepsinden insanoğlunun faaliyetleri sorumludur. Türkiye’deki sera gazlarının en büyük kaynaklarını, birinci sırada enerji kaynaklı emisyonlar, ikinci sırada endüstriyel işlemler oluştururken, atık bertarafı ve tarımsal faaliyetler ise sıralamayı takip etmektedir. 

Peki, Türkiyedeki sera gazı kaynakları nelerdir:

• Enerji (2010 yılı verilerine göre sera gazlarının %71’i) – En fazla miktarda sera gazı üreten elektrik üretimidir. Elektrik eldesinin büyük bir kısmı kömür ve doğal gaz gibi fosil yakıtların yakılması ile elde edilmektedir.

• Endüstri (2010 yılı verilerine göre sera gazlarının %13’ü) – Endüstri kaynaklı sera gazı üretimi, hem ürünlerin eldesinde gerekli olan enerjinin temin edilmesi için fosil yakıtların yakılmasından, hem de hammaddeden ürün elde edilmesi sırasında meydana gelen kimyasal olaylardan kaynaklanmaktadır.

• Atık Bertarafı (2010 yılı verilerine göre sera gazlarının %9’u) – Sera gazlarının büyük bir çoğunluğu atık bertaraf sistemlerinden ve atıksu arıtmadan kaynaklanmaktadır. Çimento fabrikaları Çevre ve Şehircilik Bakanlığından lisans alarak atık plastik, araç lastikleri, atık yağları yakabilmektedir.

• Tarımsal Faaliyetler (2010 yılı verilerine göre sera gazlarının %7’si) – Türkiye’de tarım kaynaklı sera gazları, ürünlerin üretilmesi ve işlenmesinden, canlı hayvanlardan (ineklerin bağırsak gazlarından ve gübrelerden), pirinç ekimi ve anız yakılmasından kaynaklanmaktadır.

Emisyonlarda Artışlar-Düşüşler:

Yıl bazındaki gaz salınımlarında artışlar ve azalmalar olabilmektedir. Bunun çeşitli nedenleri bulunmakla beraber, bunlar; ekonomi, petrol fiyatları, yazların daha sıcak olması gibi birçok etken olabilmektedir.

Türkiye’de karbondioksit eşdeğeri olarak 2010 yılı toplam sera gazı emisyonu 1990 yılına göre %115 artış göstermiştir. 2010 yılında kişi başı Karbondioksit (CO2) eşdeğer emisyonu 5.51 ton/kişi olarak hesaplanmış olup, bu değer 1990 yılında 3.39 ton/kişi’dir. Yani başka bir deyişle, 2010 yılında her birey 6 adet Doğan marka araç ağırlığına eşdeğer sera gazının atmosfere atılmasına neden olmuştur. 

Kişisel ya da ailesel olarak kullandığımız elektrik enerjisi ve diğer yakıtlar sonucu atmosfere karbon salmaktayız. Doğaya salınmasına neden olduğumuz aylık ya da yıllık karbon miktarını bilmek ister misiniz? 

İklim Değişikliği

Küresel ısınma ve iklim değişikliği sıklıkla duymaya başladığımız iki tanımlama. Peki küresel ısınma ve iklim değişikleri ne anlama geliyor?

Küresel Isınma, dünyanın yüzeyine yakın ortalama sıcaklığının güncel ve düzenli artışı anlamına gelmektedir. Çoğunlukla, atmosferdeki sera etkisine neden olan gazların konsantrasyonlarının artmasıyla meydana gelir. Küresel ısınma iklim modellerinde değişime neden olur. Ancak, küresel ısınma iklim değişikliğinin sadece bir yönünü temsil eder.

İklim değişikliği, uzun bir sürede gerçekleştirilen iklim ölçümlerinde herhangi bir önemli değişiklik anlamına gelir. Diğer bir deyişle, iklim değişikliği onlarca yıl veya daha uzun zaman dilimi içerisinde, sıcaklıklar, yağış miktarları veya rüzgar modelleri ve diğer etkiler arasındaki büyük değişimleri içerir.

İklim Değişikliği Gerçekleşiyor:

Dünyamız ısınıyor. Geçen yüzyılda Dünya’nın ortalama sıcaklığı 0,8 °C arttı ve önümüzdeki yüzyılda 1,1 ila 6,3 °C artması öngörülüyor. Dünyamızın ortalama sıcaklığındaki küçük değişiklikler, iklim ve hava koşullarında büyük ve tehlikeli değişikliklere neden olabilir.

Artık gün gibi aşikar, artan küresel sıcaklıklara iklim ve hava değişiklikleri eşlik etmiştir. Birçok bölgede yağışlarda değişiklikler görülmüştür, böylelikle daha fazla taşkın, kuraklık veya yoğun yağış ile beraber daha sık ve şiddetli ısı dalgalanmaları olmaktadır. Dünyamızın okyanusları ve buzulları da büyük değişikliklere uğramaktadır. Okyanuslarımız ısınmakta ve asitliği artmakta, buzullar erimekte ve deniz seviyeleri yükselmektedir. Bu ve diğer değişiklikler önümüzdeki yıllarda daha da belirgin hale geldikçe, toplumumuz ve çevre açısından zorlukların ortaya çıkması muhtemeldir.

İnsanlar Son İklim Değişikliğinden Büyük Ölçüde Sorumludur:

Geçtiğimiz yüzyılda, insan kaynaklı faaliyetler çok büyük miktarlarda karbondioksit ve sera gazlarını atmosfere salmıştır. Sera gazlarının büyük bir bölümü enerji üretmek için fosil yakıtların yakılmasından, ormansızlaştırmadan, endüstriyel süreçlerden ve atmosfere gaz salan bazı tarımsal uygulamalardan kaynaklanmaktadır.

Sera gazları dünyanın etrafını saran bir battaniye gibidir, atmosferdeki enerjiyi tutar, dışarı bırakmaz ve ısınmaya neden olur. Bu olaya sera etkisi denmektedir. Sera etkisi, dünya üzerinde hayatın devam etmesi için gerekli ve doğal bir olaydır. Ancak, sera etkisine neden olan gazların artması, dünya ikliminin değişmesine yol açabilir ve bu durum insan sağlığı ve refahına ve ekosisteme tehlikeli etkiler ile sonuçlanabilir.

Şu anda yapacağımız seçim, yakın gelecek ve önümüzdeki yıllar içerisinde atmosfere bırakacağımız sera gazlarının miktarını etkileyecektir.

İklim Değişikliği Herkesi Etkiler:

Yaşamımız iklime bağlıdır. İnsan toplulukları, birkaç bin yıl önce sona eren buz devrinden sonra, nispeten istikrarlı bir iklime adapte olmuşlardır. Isınan bir atmosfer su kaynaklarını, tarımı, enerji ve ulaşım sistemlerini, doğal çevreyi ve hatta insan sağlığı ve güvenliğini etkileyecek değişiklikleri beraberinde getirebilir.

İklimde ki bazı değişimler kaçınılmaz. Karbondioksit atmosfer içerisinde yaklaşık olarak bir yüzyıl kadar kalabilir, bu demektir ki dünyamız önümüzdeki yıllarda da ısınmaya devam edecektir. Sıcaklık arttıkça, iklim ve dünya sistemi üzerinde ciddi değişikliklerin olma ihtimali de artmaktadır. İklim değişikliğinin tam etkilerini tahmin etmek zor olsa da, açık olan bir şey var ki o da alışık olduğumuz iklimin, geleceği tahmin etmek için artık güvenilir bir rehber olmadığıdır.

İklim değişikliğinin nedeniyle karşı karşıya olacağımız riskleri azaltabiliriz. Sera gazı kirliliğini azaltacak seçenekleri seçerek ve devam eden değişimlere hazırlanarak, iklim değişikliğinden dolayı riskleri azaltabiliriz. Bugün yapacağımız seçimler çocuklarımızın yaşadığı ve torunlarımızın yaşayacağı dünyayı şekillendirecektir.

Bir Fark Yaratabiliriz:

Evinizde, yolda, iş yerinizde sera gazlarının salınımını azaltacak adımlar atarak iklim değişikliği ile ilgili riskleri azaltabilirsiniz. Atacağınız adımların çoğu para tasarrufu sağlayacağı gibi; yürüyerek veya bisikletle işi gitmek gibi adımlar sağlığınıza olumlu katkı yapabilir.