İşçilerin konaklama koşulları

İnşaat sektörüne genel olarak bakacak olursak;

Sadece Türkiye’de değil, dünyada da inşaat sektörünün en fazla iş cinayetine neden olmasının nedenlerini anlamak için sektörü biraz anlamak, kendine özgü yapısını irdelemek gerekiyor.

Öncelikle inşaat sektörü proses bazlı değil, proje bazlı bir sektördür. Bir başka ifadeyle hammadde bir üretim sürecine girip mamül olarak çıkmaz, üretim süreci sürekli birbirini tekrar etmez.

İnşaat sektörü, dünyanın her yerinde yoğun emek verilen bir sektör olup, özellikle göçmen işçilerin düşük ücretle çalıştığı ve geçici istihdam biçimiyle yürüyen bir sanayi görünümündedir. İşçilerin neredeyse tamamı erkeklerden oluşmaktadır. İnşaat sektöründe çalışanların %82’si ücretli veya maaşlı olarak başkası için çalışan konumundadır. İnşaat sektöründe çalışan işçilerin çok önemli bir bölümü, bu sektörde çok yaygın olarak var olan taşeron firmalara bağlı olarak çalışmaktadır.

İnşaat sektöründe çalışan işçiler

İnşaat sektöründe çalışan işçilerin eğitim düzeyleri genel olarak düşüktür . Türkiye genelinde 8 yıl ve daha az eğitim gören inşaat işçileri tüm sektördeki çalışanların %75’ini oluşturmaktadır.

Çalışanların eğitim düzeyi ve türü, işyerindeki görev tanımlarını doğrudan belirlemekte ve düşük eğitimli işçiler sağlığı bozucu etkenlere daha açık işlerde ve çalışma koşullarında bulunmaktadır. İnşaat sektöründe çalışan işçiler, tüm çalışma yaşamına bakıldığında çok fazla olmamakla birlikte % 64’e karşılık %60’tır.  

Gurbetçi inşaat işçisi

İnşaat sektöründe çalışanların çoğunluğunun bölge olarak Doğu Anadoludan geldiğine dair yaygın bir kanı bulunmaktadır. Elimizde bu konuda yapılmış çok sayıda çalışma yoktur.

2010 yılında İstanbul'da 2100 inşaat işçisini kapsayan geniş bir çalışmada, işçilerin doğum yerlerine göre dağılımı, Doğu Karadeniz %29.4, Doğu Anadolu %13.7 ve Güneydoğu Anadolu %8,8 şeklinde bulunmuştur.

İşçilerin konaklama koşullarına bakılırsa;

Koğuşlarda tavan yüksekliği 230 santimetreden aşağı olmayacak ve adam başına düşen hava hacmi en az 12 m3 olarak hesap edilecek, her koğuşta yatırılacak işçi sayısı buna göre tespit edilecektir. Koğuşun hava hacmi ile yatabilecek en çok işçi sayısını gösteren veya işveren vekilinin imzasını taşıyan bir cetvel koğuşlara asılmamalıdır.

Koğuşlarda, duvarlara çivi akılması, elbise vb. asılması yasaktır.Koğuşlarda yatan işçi sayısı kadar, kilitli ve uygun elbise dolapları bulundurulmalı ve bunların yüksekliği 170 santimetreden aşağı olmamalı.

Binaların uygun bir yerinde, işçilerin yatarken veya kalktıklarında el, yüz ve ayaklarını yıkamaları, traş olmaları için yeteri kadar akar sulu lavabolar ve yıkama yerleri bulundurulacaktır. 

İşçilerin çamaşırları ile yatakhane malzemesinin yıkanıp ütülenebileceği bir çamaşırhane ile ütü yeri yapılacaktır.

İşçiler kendilerine verilen koğuşu gereği gibi temiz tutmakla ve harap olmasına meydan vermemekle yükümlüdürler.

Her duş özel bir kabin içine yerleştirilecektir.Her kabin, birisi yıkanmak, diğeri soyunmak ve giyinmek için 2 bölmeden yapılmış olacaktır.Ayrı ayrı soyunma yerleri yapılamayan hallerde, ortak soyunma yeri yapılabilir.

Duş kabinlerinin boyutları 1x120 metre, soyunma yerleri 2x140 metreden az olmayacaktır.

Duş kabinlerin taban ve duvarları, kolaylıkla temizlenebilecek malzemeden yapılacak, yan duvarların ve kapıların yüksekliği 170 santimetreden az olmayacak, yerlerdeki kirli suların kolayca akması için gerekli tedbirler alınacaktır.

Koğuşların, soğuk mevsimlerde sağlığı uygun bir şekilde ısıtılması gerekir. Mangal kömürü veya kok kömürü ile mangal veya maltız gibi vasıtalarla veya üstü açık ateşle veya havagazı sobası ile ısıtmak yasaktır. Tutuşturucu olarak benzol veya petrol gibi parlayıcı maddeler kullanılmamalı.

İşçiler için konaklama koşulları sağlandıktan sonra gurbetçi olarak gelen işçilerin sosyal imkanları da göz ardı edilmemeli İşçilerin dinlenmesi ve boş zamanlarında sosyalleşmesi için temel dinlence ve sosyal olanaklar önemlidir. Şantiyede de sosyal alanlar sağlanmalıdır. Egzersiz ve eğlence olanakları işçilerin refahını arttıracak ve işçilerin mevcudiyetinin çevre toplumlar üzerindeki etkisini azaltacaktır. Ayrıca, işçilerin dış dünya ile haberleşmek üzere yeterli olanaklara sahip olması, özellikle de işçilerin konaklaması uzak bir yerde ise veya işçiler şantiyede ailelerinden uzakta yaşıyorlar veya göçmen iseler, sağlanmalıdır. Kültürel tutumlar ve dini adetler için alan ayrılmasına dikkat edilecektir. Bunlar yapılırken, yerel şartlar ve belli durumlarda potansiyel çakışmalar dikkate alınacaktır.

İşçiler konaklaması için olması gereken bazı prefabrik konaklama alanları

Sonuç olarak inşaat işçilerinin konaklama koşulları iyileştirilmelidir. Devletimiz bu konuda gerekli denetimlerin sayısını arttırmalı uygun bulmadıklarını cezalandırmalıdır. Gurbetçi olarak gelen işçilerin konaklama koşulları birçok makale ve yayından araştırılarak ele alınmıştır. Uzak yerlerden gelen inşaat işçilerinin konaklama şartlarının iyileştirilmesi için dikkat edilmesi gereken durumlar bildirilmiştir.

Özellikle konaklama sorununda işverenlere büyük rol düşmektedir.Konaklama olanakları sadece taşeron firmalara bırakılmamalı işverenlerde gerekli uyarıları yapmalılardır. Çalışanlarının fiziksel, biyolojik, psikososyal durumları için bütün şartları iyileştirmeleri gerekmektedir. İnşaat işçilerinin konaklama ve diğer güvenlik şartları iyileştirilmeli, sosyal alanların sağlanması ile birlikte kazalarında büyük oranda önüne geçilebilir.