GÜDÜLENME:(Fr.İng.Motivation,Al.Motiveren)
Örgenlik devinimlerinde bir takım nedenlerle yönlerdirilme…Örgenlik devinimleri gereksinmeler, dürtüler ve güdü (Os. Saik,Fr. Motif. Al. İng Motive)’lerle yönlendirilir. Orgenliği devindiren neden fizyolojik ya da toplumsal olabilir. Güdü, durmakta olan bir örgenliğe devindiren ve etkinliğe yönelten gereksinmeleri ve dürtüleri kapsayan geniş bir anlam taşır. Dürtüler, fizyolojik güdülerdir. Hayvan ya da insan olsun her örgenliğin davranışlarında belli bir amacı vardır. Örgenliği bu amaca varma işteği güdüler. Bu amacın yeğinliği (şiddet), güdülenmenin gücüne belirler. Örneğin hasta çocuğuna portakal arayan bir babanın güdülenmesi, evine meyve almak için portakal arayan bir kimsenin güdülenmesinden daha güçlüdür. Güdüler bilinçli olabildikleri gibi bilinçsiz de olabilirler, örneğin içgüdüler bilinçli güdülenme olmaksının örgenliği eyleme iten dürtülerdir. Hekim olmak için derslerine çalışan bir öğrenci bilinçli olarak güdülenmiştir, ama oksijen azalınca örgenliğin solunumunu hızlandırması bilinçli değildir. Bilinçsiz güdülenmenin en iyi örneklerinden birini L. Wilkins ve C.P. Richter 1940 yılında Journal, of the American medical association’da A Great craving for salt by child whit cortice-adrenal insufficiency başlığıyla yayımlamışlardır. (114, 866-868): Düzgülü olarak büyümeyen küçük bir çocuk hastaneye kaldırıldıktan birkaç gün sonra ölür. Otopsi yapılınca böbreküstü bezlerinde bir ur bulunur. Bilindiği gibi, böbreküstü bezlerinin bir bölümü tuzun idrarla tümüyle atılmasını önlemektedir, ur bu işlevi engellediğinden çocuk tuz yetmezliğinden ölmüştür. Meğer çocuk evdeki yaşamında tuzluklarından tuz yer ve böylelikle tuz kaybını önlermiş. Hastanede bunu yapamadığı için ölmüştür. Görüldüğü gibi çocuğun tuz gereksinmesiyle tuza karşı güdülenmesi tümüyle bilinçdışı bir olaydır. Güdülenme, olumlu olabildiği gibi olumsuz da olabilir. Hedefe yaklaştıran güdülenmeler olumlu, hedeften uzaklaştıran güdülenmeler olumsuzdur. Örneğin acıkınca besin arayışı olumlu, buna karşı herhangi bir tehlikeden korkup kaçmas, olumsuz bir güdülenmedir. Kimi ruh bilimciler güdülerin bir gücünü ölçmeye çalışmışlardır ve bunu için çesitli yöntemler geliştirmişlerdir. Bu ölçümlerin en yalını, güdünün gücünü doyumun niceliğiyle (mikdarıyla) saptayan ve tüketici davranış ( İng. Consummatory behavior ) adıyla anılan bir yöntemdir; bu yönteme göre daha çok su içendir, daha çok acıkan daha çok yemek yiyendir. Bir başka yöntem de C. J. Warden’in Animal motivation studies The Albino Rat ( Columbia üniversitesi yayını, New York 1951) adlı yapıtında edim ( İng. Performence ) adını verdiği yöntemdir. Warden farelerin önüne bir elektrikli ızgara engeli koyarak belli bir sürede farelerin bu ızgarayı geçme sayılarını saptamıştır, böylelikle de farelerde örneğin analık güdüsünü açlık güdüsünden daha güçlü bulmuştur. Hacettepe Üniversitesi Psikoloji bölümü öğretim üye ve yardımcılarınca dilimize pskilojiye ve Giriş Der Kitabı adıyla çevrilen yapıtının sonuna eklediği terimler sözlüğünde Profesör Clifford T. Morgan şu terimleri tanımlamaktadır: 1. Güdü (İng. Motive ) bir gereksinim veya dürtüyle eş anlamda kullanılır. 2. Gereksinim ( İng. Need ) Bireyin içindeki fizyolojik veya sonradan edinilmiş herhangi bir eksiklik ya da yetmezlik; genellikle dürtü veya güdüyle eşanlamla kullanılır. 3. Dürtü ( İng. Drive ) Davranışa veya faal çabalamaya iten gücü ifade eden bir terim; genellikle güdü ya da gereksinimle eşanlamda kullanılır. 4. Güdülenme ( İng. Motivation ) gereksinimlerle harekete geçen ve hedeflere yönelmiş davranımları ifade eden genel bir terim. 5. Hedef ( İng. Goal ) Bir güdünün doyumunu sağlayan yer, durum veya nesne 6. Güdülenmiş ( İng. Motivated forgetting ) Kişinin gereksinimleriine ilişkin faal güçlere bağlı unutma. Bastırma ve gerilim sistemlerinin zayıflamasına bağlı unutma buna iki örnektir. 7. Güdülerin çatışması (İng. Conflict of motives ) Bk. Güdüsel çatışma. 8. Güdüsel çatışma ( ing. Motivational conflict ) İki yada daha çok güdü arasında güdünün engellenmesiyle sonuçlanan çatışma. Güdüsel güdüsel çatışmaların çoğu kazanılmış güdüler arasında olur. 9. Fizyolojik güdü ( İng. Physiological motive ) Vücuttaki bazı eksiklik veya yetmezliklerden, hormonlardan ya da vucudun diğer koşullarından doğan bir güdü. 10. Sosyal güdüler (İng. Socialmotives) Genellikle öğrenilmiş olan ve doyumlarının sağlanabilmesi için başkalarının varlığının sağlanabilmesi için başkalarının varlığı veya tepkilerini gerektiren güdüler. İnsan güdülenmesinde gereksinim ve güdü eşanlamda kullanılır. 11. Yeterliolma güdüsü (ing. Competence motivation)Çevreyle etkileşimi olası kılacak becerileri geliştirme ve aynı zamanda kişinin gizilgüçlerini kullanması güdüsü. 12. Sevecenlik güdüsü ya da dürtüsü (İng. Affectional motive or drive ) Bir başka organizmayla ilişkide bulunma ve ona yakın olma yolunda bir genel öğrenilmemiş dürtü. Türk Dil Kurumu’nca yayımlanan ve TDK yönetim kurulunca görevlendirilerek tarafımdan da denetlenmiş bulunan Ruhbilim terimleri sözlüğü’nde de Dr. Mithat Enç şu terimleri önermiş ve tanımlamıştır: 1. Güdü (İng. Motive . Os Saik ) Kişinin bilinçli olarak olarak davranışlarının dayanağı diye gösterdiği güç. 2 Güdüleme (İng. Motivate, os Saiklendirme ) Bir güdüyü harekete geçirerek canlıyı eylem itme . 3. Güdülenme (İng. Motivation, Os. Saiklenme ) A. Kişinin, eyleminin yönünü, gücünü ve öncelik sırasını belirleyen iç ya da dış bir dürtücü nün etkisiyle eyleme geçmesi, B. Canlıda eyleme ya da öğrenmeye geçme isteği. 4. Birincil güdülenme (ing. Primary Motivation) öğrenilmeyen, doğal olan bir güdülenme türü. 5. İkincil güdülenme ( ing. Secondary motivation ) Birincil derecedeki bir gereksinmenin doyurulmasına yaramayan, sonradan öğrenilmiş güdülenme. 6. Devimli davranış ( İng. Dynamic behavior ) Erkenin uyarılması sonucu olan güdülendirici davranış. 7. Dışınlı güdü ( İng. Exstrinsic motivation) Dıştan gelen ödül ya da ceza gibi değişlenlerle sağlanan davranış. 8. Ereğe yönelmiş güdülenme (İng. Goaldirected motivation ) Güdünün dışta bulunan belirli bir nesneye yöneltilmesi. 9. Fizyolojik güdü (İng. Physiological motive ) Bedenin su ya da besin gibi belirli bir fizyolojik gereksinmesine dayanan güdü. 10. içten güdülenme (ing. Insrinsic motivation) Doygunluğun ya da itici gücün doğrudan doğruya eylemin kendisinden sağlandığı bir güdülenme türü. 11. İti ( ing. Urge ) Belirli bir ereğe ulaşmak ya da belirli bir eyleme girişmek için duyulan güçlü ve sürekli tepi. 12. Yelteyici ( İng. Uncentive) Ayaklanan bir güdüyü doyuracak nitelikte görülen ve elde edilmesi için canlıyı harekete zorlayan dıştaki bir nesne ya da durum. Bk. Dürtü, Gereksinme, İç güdü, Cinsellik, Açlık, Fröydçülük.
Örgenlik devinimlerinde bir takım nedenlerle yönlerdirilme…Örgenlik devinimleri gereksinmeler, dürtüler ve güdü (Os. Saik,Fr. Motif. Al. İng Motive)’lerle yönlendirilir. Orgenliği devindiren neden fizyolojik ya da toplumsal olabilir. Güdü, durmakta olan bir örgenliğe devindiren ve etkinliğe yönelten gereksinmeleri ve dürtüleri kapsayan geniş bir anlam taşır. Dürtüler, fizyolojik güdülerdir. Hayvan ya da insan olsun her örgenliğin davranışlarında belli bir amacı vardır. Örgenliği bu amaca varma işteği güdüler. Bu amacın yeğinliği (şiddet), güdülenmenin gücüne belirler. Örneğin hasta çocuğuna portakal arayan bir babanın güdülenmesi, evine meyve almak için portakal arayan bir kimsenin güdülenmesinden daha güçlüdür. Güdüler bilinçli olabildikleri gibi bilinçsiz de olabilirler, örneğin içgüdüler bilinçli güdülenme olmaksının örgenliği eyleme iten dürtülerdir. Hekim olmak için derslerine çalışan bir öğrenci bilinçli olarak güdülenmiştir, ama oksijen azalınca örgenliğin solunumunu hızlandırması bilinçli değildir. Bilinçsiz güdülenmenin en iyi örneklerinden birini L. Wilkins ve C.P. Richter 1940 yılında Journal, of the American medical association’da A Great craving for salt by child whit cortice-adrenal insufficiency başlığıyla yayımlamışlardır. (114, 866-868): Düzgülü olarak büyümeyen küçük bir çocuk hastaneye kaldırıldıktan birkaç gün sonra ölür. Otopsi yapılınca böbreküstü bezlerinde bir ur bulunur. Bilindiği gibi, böbreküstü bezlerinin bir bölümü tuzun idrarla tümüyle atılmasını önlemektedir, ur bu işlevi engellediğinden çocuk tuz yetmezliğinden ölmüştür. Meğer çocuk evdeki yaşamında tuzluklarından tuz yer ve böylelikle tuz kaybını önlermiş. Hastanede bunu yapamadığı için ölmüştür. Görüldüğü gibi çocuğun tuz gereksinmesiyle tuza karşı güdülenmesi tümüyle bilinçdışı bir olaydır. Güdülenme, olumlu olabildiği gibi olumsuz da olabilir. Hedefe yaklaştıran güdülenmeler olumlu, hedeften uzaklaştıran güdülenmeler olumsuzdur. Örneğin acıkınca besin arayışı olumlu, buna karşı herhangi bir tehlikeden korkup kaçmas, olumsuz bir güdülenmedir. Kimi ruh bilimciler güdülerin bir gücünü ölçmeye çalışmışlardır ve bunu için çesitli yöntemler geliştirmişlerdir. Bu ölçümlerin en yalını, güdünün gücünü doyumun niceliğiyle (mikdarıyla) saptayan ve tüketici davranış ( İng. Consummatory behavior ) adıyla anılan bir yöntemdir; bu yönteme göre daha çok su içendir, daha çok acıkan daha çok yemek yiyendir. Bir başka yöntem de C. J. Warden’in Animal motivation studies The Albino Rat ( Columbia üniversitesi yayını, New York 1951) adlı yapıtında edim ( İng. Performence ) adını verdiği yöntemdir. Warden farelerin önüne bir elektrikli ızgara engeli koyarak belli bir sürede farelerin bu ızgarayı geçme sayılarını saptamıştır, böylelikle de farelerde örneğin analık güdüsünü açlık güdüsünden daha güçlü bulmuştur. Hacettepe Üniversitesi Psikoloji bölümü öğretim üye ve yardımcılarınca dilimize pskilojiye ve Giriş Der Kitabı adıyla çevrilen yapıtının sonuna eklediği terimler sözlüğünde Profesör Clifford T. Morgan şu terimleri tanımlamaktadır: 1. Güdü (İng. Motive ) bir gereksinim veya dürtüyle eş anlamda kullanılır. 2. Gereksinim ( İng. Need ) Bireyin içindeki fizyolojik veya sonradan edinilmiş herhangi bir eksiklik ya da yetmezlik; genellikle dürtü veya güdüyle eşanlamla kullanılır. 3. Dürtü ( İng. Drive ) Davranışa veya faal çabalamaya iten gücü ifade eden bir terim; genellikle güdü ya da gereksinimle eşanlamda kullanılır. 4. Güdülenme ( İng. Motivation ) gereksinimlerle harekete geçen ve hedeflere yönelmiş davranımları ifade eden genel bir terim. 5. Hedef ( İng. Goal ) Bir güdünün doyumunu sağlayan yer, durum veya nesne 6. Güdülenmiş ( İng. Motivated forgetting ) Kişinin gereksinimleriine ilişkin faal güçlere bağlı unutma. Bastırma ve gerilim sistemlerinin zayıflamasına bağlı unutma buna iki örnektir. 7. Güdülerin çatışması (İng. Conflict of motives ) Bk. Güdüsel çatışma. 8. Güdüsel çatışma ( ing. Motivational conflict ) İki yada daha çok güdü arasında güdünün engellenmesiyle sonuçlanan çatışma. Güdüsel güdüsel çatışmaların çoğu kazanılmış güdüler arasında olur. 9. Fizyolojik güdü ( İng. Physiological motive ) Vücuttaki bazı eksiklik veya yetmezliklerden, hormonlardan ya da vucudun diğer koşullarından doğan bir güdü. 10. Sosyal güdüler (İng. Socialmotives) Genellikle öğrenilmiş olan ve doyumlarının sağlanabilmesi için başkalarının varlığının sağlanabilmesi için başkalarının varlığı veya tepkilerini gerektiren güdüler. İnsan güdülenmesinde gereksinim ve güdü eşanlamda kullanılır. 11. Yeterliolma güdüsü (ing. Competence motivation)Çevreyle etkileşimi olası kılacak becerileri geliştirme ve aynı zamanda kişinin gizilgüçlerini kullanması güdüsü. 12. Sevecenlik güdüsü ya da dürtüsü (İng. Affectional motive or drive ) Bir başka organizmayla ilişkide bulunma ve ona yakın olma yolunda bir genel öğrenilmemiş dürtü. Türk Dil Kurumu’nca yayımlanan ve TDK yönetim kurulunca görevlendirilerek tarafımdan da denetlenmiş bulunan Ruhbilim terimleri sözlüğü’nde de Dr. Mithat Enç şu terimleri önermiş ve tanımlamıştır: 1. Güdü (İng. Motive . Os Saik ) Kişinin bilinçli olarak olarak davranışlarının dayanağı diye gösterdiği güç. 2 Güdüleme (İng. Motivate, os Saiklendirme ) Bir güdüyü harekete geçirerek canlıyı eylem itme . 3. Güdülenme (İng. Motivation, Os. Saiklenme ) A. Kişinin, eyleminin yönünü, gücünü ve öncelik sırasını belirleyen iç ya da dış bir dürtücü nün etkisiyle eyleme geçmesi, B. Canlıda eyleme ya da öğrenmeye geçme isteği. 4. Birincil güdülenme (ing. Primary Motivation) öğrenilmeyen, doğal olan bir güdülenme türü. 5. İkincil güdülenme ( ing. Secondary motivation ) Birincil derecedeki bir gereksinmenin doyurulmasına yaramayan, sonradan öğrenilmiş güdülenme. 6. Devimli davranış ( İng. Dynamic behavior ) Erkenin uyarılması sonucu olan güdülendirici davranış. 7. Dışınlı güdü ( İng. Exstrinsic motivation) Dıştan gelen ödül ya da ceza gibi değişlenlerle sağlanan davranış. 8. Ereğe yönelmiş güdülenme (İng. Goaldirected motivation ) Güdünün dışta bulunan belirli bir nesneye yöneltilmesi. 9. Fizyolojik güdü (İng. Physiological motive ) Bedenin su ya da besin gibi belirli bir fizyolojik gereksinmesine dayanan güdü. 10. içten güdülenme (ing. Insrinsic motivation) Doygunluğun ya da itici gücün doğrudan doğruya eylemin kendisinden sağlandığı bir güdülenme türü. 11. İti ( ing. Urge ) Belirli bir ereğe ulaşmak ya da belirli bir eyleme girişmek için duyulan güçlü ve sürekli tepi. 12. Yelteyici ( İng. Uncentive) Ayaklanan bir güdüyü doyuracak nitelikte görülen ve elde edilmesi için canlıyı harekete zorlayan dıştaki bir nesne ya da durum. Bk. Dürtü, Gereksinme, İç güdü, Cinsellik, Açlık, Fröydçülük.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder